KOŞULLU SALIVERİLME NEDİR?
Koşullu salıverilme, hakkında hapis cezası verilmiş olan hükümlünün, kanunda belirlenen kısmını cezaevinde iyi halli olarak geçirmesi şartıyla, hapis cezasının geriye kalan kısmını cezaevi dışında çektirilmesini sağlayan infaz hukuku müessesesidir.
Şartları;
1-Öncelikle, mutlaka hükümlünün, hakkında tesis edilen cezanın bir miktarını ceza evinde çekmiş olması gerekir. Yani hiç ceza evine girmemiş hükümlünün, koşullu salıvermeden yararlanması mümkün değildir.
2- Hükümlü, cezaevinde ‘iyi halli’ olmalıdır. Yani hücre cezası gibi cezalar alacak eylemler gerçekleştirmekten uzak durulmalıdır.
3- Hükümlünün, koşullu salıverilmesine yönelik bir mahkeme kararı olmalıdır.
KOŞULLU SALIVERİLME İÇİN İNFAZ ORANLARI (Yani, cezaevinde kalınması gereken süre)
Koşullu salıverilme için, genel infaz oranı 1/2′ dir. Ancak istisnai olarak düzenlenen bazı suç ve durumlar için bu oranlar 2/3 ve 3/4 olarak değişebilmektedir. Şimdi bunları tek tek açıklamaya çalışalım;
1-) 1/2 İNFAZ ORANI
Hakkında süreli hapis cezasına hükmedilmiş kişi, cezasının 1/2’sini ceza evinde geçirdikten sonra tahliye olabilmektedir. Örneğin herhangi bir suçtan (aşağıda belirttiğimiz istisnai suçlar hariç olmak üzere) 6 yıl ceza almış bir kimse, ceza evinde 3 yıl cezaevinde cezasını çektikten sonra şartlı tahliyeden yararlanabilmektedir.
DİKKAT! Süreli hapis cezasına çarptırılmış hükümlünün cezaevinde kalacağı en fazla süre 28 yıldır. İşlenen suç ve ceza miktarı ne olursa olsun “süreli hapis cezasına” çarptırılmış bir kimsenin 28 yıldan fazla cezaevinde kalması mümkün değildir. (Unutma; yalnızca süreli hapis cezaları için geçerli)
2-) İNFAZ ORANI 2/3 OLAN İSTİSNAİ SUÇLAR
**Kasten öldürme suçlarından verilen süreli hapis cezaları (TCK m.81-82-83)
**Mağdurun yüzünün sabit değişikliğine neden olacak şekilde nitelikli yaralama suçu (TCK m.87/2-d)
**İşkence ve eziyet suçundan (TCK m.94-95-96) süreli hapis cezaları,
**Cinsel saldırı (TCK m.102/1), reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK m.104/1) ve cinsel taciz (TCK m.105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
**Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçların tamamından (Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçların tamamından (TCK m.102-103-104-105) hapis cezasına mahkûm olan ÇOCUKLAR, ( Dikkat; çocuk mahkumlara çektirilecek en fazla infaz oranı 2/3’tür. Yani suç ne olursa olsun, çocukların 3/4 infaz oranına tabi olmaları mümkün değildir.)
**Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
**Haberleşmenin Gizliliğini ihlal (TCK m.132)
**Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (TCK m.133)
**Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m.134)
**Kişisel verilerin kayda alınması (TCK m.135)
**Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme (TCK m.136)
**Nitelikli Haller (TCK m.137)
**Verileri yok etmeme (TCK m.138)
**Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan hapis cezasına mahkûm olan ÇOCUKLAR (TCK m.188),
**Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (TCK m.326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
**Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan ÇOCUKLAR,
**Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar (TCK m.220)
**2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar,
**1.kez tekerrür uygulanan suçlarda (DİKKAT; koşullu salıverilme oranı 2/3’ten fazla olan suçlar bakımından tabi oldukları koşullu salıverilme oranı uygulanacaktır. Örneğin, tekerrür uygulanan suç uyuşturucu madde ticareti ise, uyuşturucu madde ticareti suçunun koşullu salıverilme oranı olan 3/4 uygulanacaktır.)
3-) İNFAZ ORANININ 3/4 UYGULANDIĞI İSTİSNA SUÇLAR
**Terör suçları (3713 sayılı yasanın uygulandığı suçlar)
*Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan nitelikli cinsel saldırı, çocuğun cinsel istismarı, reşit olmayanla cinsel ilişki suçunun nitelikli hallerinin işlendiği suçlar (TCK m.102/2-103 ve 104/2,3)
*Uyuşturucu madde imalatı ve ticareti suçları (TCK m.188)
4-) İNFAZ ORANININ 4/4 UYGULANDIĞI İSTİSNA SUÇLAR
** İkinci kez TEKERRÜR hükümlerinin uygulandığı bütün suçlar (DİKKAT; Burada, hangi suç olduğu önemli değil, ikinci kez tekerrür kapsamına giren suçtan ötürü verilen cezanın tamamı ceza infaz kurumlarında çektirilir. Ayrıca ikinci kez tekerrürler, cezalarının tamamını kapalı cezaevinde geçirirler, denetimden faydalanma hakları yoktur, koşullu salıverilmeden faydalanamazlar, bütün süreyi kapalı cezaevinde geçirirler yani açık cezaevine geçiş hakları yoktur.)
Örnek vermek gerekirse; 12 yıl hüküm giymiş birinin cezaevinde geçireceği süre;
- 1/2 infaz oranında 6 yıl,
- 2/3 infaz oranında 8 yıl,
- 3/4 infaz oranında 9 yıl’dır.
MÜEBBET-AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET CEZALARININ İNFAZI
Genel Kural;
Ağırlaştırılmış müebbet cezalarının 30 YILINI,
Müebbet cezalarının ise 24 YILINI, cezaevinde geçirenler koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
Ancak; suç işlemek için örgüt kurmak /yönetmek/örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarda;
Ağırlaştırılmış müebbet cezalarının 36 YILINI,
Müebbet cezalarının ise 30 YILINI,
Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet durumunda;
Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet cezalarının toplamda 36 YILINI,
Birden fazla müebbet cezalarının ise toplamda 30 YILINI,
Birinci Tekerrür durumda;
Ağırlaştırılmış müebbet cezalarının 39 YILINI
Müebbet cezalarının ise 33 YILINI, cezaevinde geçirmeleri durumunda koşullu salıvermeden faydalanabilirler.
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde;
En fazla 28 YILINI,
Birinci Tekerrür durumda;
Ağırlaştırılmış müebbet cezalarının 39 YILINI
Müebbet cezalarının ise 33 YILINI, cezaevinde geçirmeleri durumunda koşullu salıvermeden faydalanabilirler.
NOT-1: Müebbet ve Ağırlaştırılmış Müebbet cezalarında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaz!
NOT-2: Ağırlaştırılmış Müebbet cezalarında açık cezaevine geçiş hakkı yoktur!
NOT-3:Müebbet cezalarda açık ceza evine geçme hakkı, yukarıda belirtilen cezaların bitimine 5 yıl kala vardır.
DENETİMLİ SERBESTLİK
Denetimli serbestlik, kişinin işlediği bir suç nedeniyle tutuklanması ya da mahkemece hakkında mahkumiyet kararı verilmesi sonucunda kişinin cezasının Ceza İnfaz Kurumunda infazı yerine, infazını toplum içinde gözetim ve denetim altında tamamlamasını ifade eder. Kanun koyucu, denetimli serbestlik kurumu ile suç işleyen kişileri topluma kazandırmayı amaçlamaktadır. Hükümlüler, koşullu salıverilmelerine 1 yıl kalması halinde denetimli serbestlikten faydalanabilmektedirler.
Denetimli Serbestliğin şartları;
1-Hükümlünün salıverilme süresinin bir yıl ve daha az zaman kalmış olması,
2-Hükümlünün açık cezaevine geçmesi koşulu,
3-Hükümlüde aranan iyi halli olma durumu,
4-Hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanmayı talep etmesi.
DENETİMLİ SERBESTLİK SÜRESİ
**30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlarda; 3 yıl,
**30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda; 1 yıl’dır.
Ancak; istisna suçlarda (2/3 ve 3/4 oranı uygulanan suçlarda ) suçun işlenme zamanı fark etmeksizin 1 yıl denetimli serbestlik uygulanır.
Birkaç örnek vermek gerekirse;
Örnek 1; Hükümlünün, 30 Mart 2020 tarihinden sonra, istisna kapsamında olmayan bir suçtan 12 yıl ceza alması durumunda ;
Koşullu salıverilme oranı 1/2 dir ( 6 yıl).
Denetim süresi 1 yıldır. Yani hükümlü, 5 YIL HAPİS cezasını ceza infaz kurumunda çektikten sonra koşullu salıverilme ve denetimli serbestlikten yararlandırılarak serbest bırakılır.
Örnek 2; Hükümlünün, 30 Mart 2020 tarihinden sonra, istisna kapsamında olan uyuşturucu suçundan 12 yıl ceza alması durumunda ;
Koşullu salıverilme oranı 3/4 tür (9 yıl).
Denetim süresi 1 yıldır. Yani hükümlü, 8 YIL HAPİS cezasını ceza infaz kurumunda çektikten sonra koşullu salıverilme ve denetimli serbestlikten yararlandırılarak serbest bırakılır.
Örnek 3; Hükümlünün, 30 Mart 2020 tarihinden önce, istisna kapsamında olan kasten öldürme suçundan 12 yıl ceza alması durumunda ;
Koşullu salıverilme oranı 2/3 tür (8 yıl).
Denetim süresi 3 yıldır. Yani hükümlü, 5 YIL HAPİS cezasını ceza infaz kurumunda çektikten sonra koşullu salıverilme ve denetimli serbestlikten yararlandırılarak serbest bırakılır.