KENEVİR EKİMİ NE İÇİN SUÇ SAYILIR?
Kenevir bitkisi, her ne kadar endüstriyel amaçlı kullanılsa da, esrar elde etmek amacıyla da kullanılması sebebiyle ekimi yasaklanmıştır. Çünkü Kenevir bitkisi, esrarın etkin maddesi olan THC (Tetrahidrocannabinol) içermektedir. Kenevir ekimi, Tarım Orman Bakanlığı’nın iznine tabi kılınmıştır. Bu nedenle gerçek veya tüzel kişilerin izinsiz kenevir ekmesi yasaklanmıştır.
KENEVİR EKME SUÇU VE CEZASI
TCK kapsamında kenevir ekme suçu ve cezası; 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunun 23. Maddesinde detaylıca düzenlenmiştir. Öncelikle kanun maddesine yer verip akabinde detaylıca açıklamaya çalışalım. Kanun maddesine göre;
“*Lif, tohum ve sap üretimi ile ilaç etkin maddesi elde etmeye yönelik çiçek ve yaprak üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği, Tarım ve Orman Bakanlığının iznine tabidir. Lif, tohum ve sap üretimi amacıyla izinli kenevir yetiştiriciliği Tarım ve Orman Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. İlaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği ve/veya işlenmesi Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından yapılır veya yaptırılır. Gerektiğinde ülke arz ve talep durumuna göre Cumhurbaşkanınca belirlenen kota doğrultusunda, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü kontrolünde gerçek veya tüzel kişilere yaptırılabilir. İlaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliğinde, münhasıran esrar elde edilmesini engelleyecek her türlü tedbirin alınması, kenevirin hasadı, işlenmesi, ihzarı, ihracı veya satışına ilişkin usul ve esaslar, İçişleri Bakanlığı ve Sağlık
Bakanlığının görüşleri alınmak suretiyle Tarım ve Orman Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
*Her ne maksatla olursa olsun izinsiz olarak kenevir yetiştirmek yasaktır. İzinsiz yetiştirilen kenevir bitkisi, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı teşkilatında görevli ziraat mühendislerinin, bunların bulunmadığı yerlerde ziraat teknisyenlerinin vereceği rapor üzerine mahallin en büyük mülki amirinin emriyle zabıta tarafından imha edilir veya ettirilir.
*İmhada kullanılacak araç ve gereçler, Jandarma Genel Komutanlığı bütçesine konulacak ödenekten sağlanır. İmha dolayısıyla ortaya çıkan masraf, sonradan izinsiz ekim yapanlardan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edilir.
*İzin belgesi almadan ya da izin belgesi almasına rağmen bilerek belgesinde belirtilen alandan fazla yerde veya izin belgesinde kayıtlı yerden başka yerde kenevir ekimi yapan kişi, elli günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır.
*Esrar elde etmek amacıyla kenevir ekimi yapan kişi dört yıldan on iki yıla kadar hapis ve beşyüz günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 18/6/2014-6545/1 md.) Münhasıran kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu esrarı elde etmek amacıyla kenevir ekimi yapan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu madde kapsamında ekim yapma ibaresinden, tohumun toprağa ekilmesinden ürünün hasadına kadarki süreç anlaşılır.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere farklı suç tipleri ve cezalandırılmalar ortaya çıkabilmektedir. Kenevir bitkisinin yetiştirilmesi ile işlenecek suçlar şunlardır;
1- İzinsiz Kenevir Ekme Suçu,
2- Esrar Elde Etmek Amacıyla Kenevir Ekme Suçu,
3- Kişisel Kullanım İçin Kenevir Ekme Suçu,
4- Kenevir Bitkisinin Hasatından Sonra Oluşan Suçlar.
Şimdi, oluşabilecek suç tiplerini ayrı ayrı açıklamak gerekirse;
1- İzinsiz Kenevir Ekme Suçu
Yukarıdaki kanun maddesinden de görüldüğü üzere, her ne maksatla olursa olsun izinsiz olarak kenevir ekmek ve yetiştirmek yasaktır. İzin belgesi almadan ya da izin belgesi almasına rağmen bilerek belgesinde belirtilen alandan fazla yerde veya izin belgesinde kayıtlı yerden başka yerde kenevir ekimi yapan kişi, ELLİ GÜNDEN AZ OLMAMAK ÜZERE ADLÎ PARA CEZASI ile cezalandırılır.
2- Esrar Elde Etmek Amacıyla Kenevir Ekme Suçu
Yukarıda yer verdiğimiz kanun maddesi gereğince; Esrar elde etmek amacıyla kenevir ekimi yapan kişi DÖRT YILDAN ON İKİ YILA KADAR HAPİS VE BEŞYÜZ GÜNDEN ONBİN GÜNE KADAR ADLÎ PARA CEZASI ile cezalandırılır. Tabi ki kenevir ekiminin esrar elde etmek amacı taşıyıp taşımadığı her somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Bu suçun oluşabilmesi için ise; esrar elde etmeye elverişli kenevir bitkilerinin henüz koparılmamış olması veya koparılan kenevirlerin olması halinde koparılmayan kenevirlerle uyumlu olup olmadığına yönelik kök tespitinin yapılması gerekir.
3- Kişisel Kullanım İçin Kenevir Ekme Suçu
Münhasıran kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu esrarı elde etmek amacıyla kenevir ekimi yapan kişi BİR YILDAN ÜÇ YILA KADAR HAPİS CEZASI ile cezalandırılır. Bu madde kapsamında ekim yapma ibaresinden, tohumun toprağa ekilmesinden ürünün hasadına kadarki süreç anlaşılır. Yine aynı şekilde, kenevir ekiminin münhasıran kişisel kullanım amacı taşıyıp taşımadığı her somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Ekilen kenevirin, kişisel kullanım sınırında kalıp kalmadığını etkileyen hususlardan birisi de kenevir bitkisinin erkek veya dişi olmasıdır. Zira erkek kenevir bitkisi, esrarın etkin maddesi olan THC içermemesi nedeniyle esrar olarak kullanılması mümkün değildir. Yalnızca dişi kenevir bitkisinden esrar elde edilebilmektedir. Bu husus ise, yetiştirilen kenevir bitkilerinin kullanım sınırını aşıp aşmadığını ortaya koymaktadır. Ancak kenevir bitkisinin tohum haldeyken, dişi veya erkek olduğu bilmek mümkün değildir. Zira kenevir bitkisi, büyümeye başlayana kadar cinsiyeti anlaşılmaz.
Yargıtay’ın yerleşik içtihatları; “BAŞKA DELİL YOKSA 20 KÖKE KADAR DİKİLİ KENEVİR, KİŞİSEL KULLANIM SINIRI KAPSAMINDA OLDUĞU” yönündedir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu ise, 2017/223 Esas ve 2020/139 karar sayılı emsal kararında “28 KÖK KENEVİR EKİMİNİ BAŞKA DELİL BULUNMAMASI NEDENİYLE KİŞİSEL KULLANIM KAPSAMINDADIR..” şeklinde hüküm tesis etmiştir.
4- Kenevir Bitkisinin Hasatından Sonra Oluşan Suçlar
Kenevir bitkisi, dikili olduğu sürece sadece yukarıda yer verdiğimiz 2313 sayılı Kanunun 23.maddesinin 5.fıkrasındaki suçlar oluşur. Kenevir bitkisi, esrar elde etmek amacıyla bütünüyle ya da kısmen söküldüğü, yani hasat edildiği andan itibaren ise, 2313 sayılı Kanunun 23/5. maddesindeki suçun yanında, esrarın elde edilme amacına ve miktarına göre; TCK’nın 188. maddesindeki “uyuşturucu madde imal ve ticareti” ya da TCK’nın 191/1. maddesinde düzenlenen “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçları da işlenmiş olacaktır. Bu nedenle, kenevirin ne amaçla ekildiği, ekilen kenevir miktarı, hasat edilen kenevirlerin erkek kök veya dişi kök olmaları gibi hususlar, kenevir ekme eyleminin “esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme” suçunu mu yoksa “münhasır kişisel kullanım için kenevir ekmek” suçunu mu oluşturduğu noktasında büyük önem arz etmektedir.
AMAÇ VE KULLANIM SINIRINA İLİŞKİN EMSAL YARGITAY KARARLARI
YARGITAY ONUNCU CEZA DAİRESİ
Esas : 2019/4267
Karar : 2019/9062
Tarih : 26.12.2019
“plastik bidon ve yağ tenekelerine ekilmiş halde bulunan 47 kök kenevirden olgunlaştıklarında elde edilecek esrarın, kişisel kullanım için gerekli miktardan fazla olacağı, Dairemizin genel uygulamalarına göre, ticari amaçla ekildiklerine ilişkin başka delil yoksa 20 köke kadar dikili kenevirin kişisel kullanım kapsamında ekildiğinin kabul edilebileceği dikkate alınarak, sanığın eyleminin 2313 s. Yasanın 23/5.(1. cümlesi) kapsamında kalan esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme suçunu oluşturduğunun kabulü ile buna göre, “ticari amaçla kenevir ekme” suçundan hüküm kurulması gerektiğinin gözetilmemesi yasaya aykırıdır.
YARGITAY ONUNCU CEZA DAİRESİ
Esas : 2018/60
Karar : 2018/3139
Tarih : 03.04.2018
“Olay tutanağı, sanığın aşamalardaki savunmaları, dosya kapsamı ve dikili halde bulunan kenevir nazara alındığında eylemin 6545 sayılı Kanun ile değişik 2313 sayılı Kanun’un 23. maddesinin 5. fıkrasının 2. cümlesinde düzenlenen “münhasıran kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu esrarı elde etmek amacıyla kenevir ekme” suçunu oluşturduğu gözetilmeden aynı maddenin aynı fıkrasının 1. cümlesinde düzenlenen esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme suçundan mahkûmiyet hükmü kurulması yasaya aykırıdır.”
YARGITAY YİRMİNCİ CEZA DAİRESİ
Esas : 2019/3406
Karar : 2020/3257
Tarih : 23.06.2020
“Sanığın 1073 kök hint keneviri ekme eyleminin hüküm tarihinden önce 18/06/2014 tarihinde yürürlüğe giren 2313 sayılı Kanunun 23/5. mad. “esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme” suçunu oluşturduğu gözetilmeden dosya kapsamına uygun düşmeyen gerekçe ile suç vasfında yanılgıya düşülerek aynı fıkranın 2. cümlesindeki “münhasıran kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu esrarı elde etmek amacıyla kenevir ekme” suçundan mahkumiyet kararı verilmesi yasaya aykırıdır.”
YARGITAY YİRMİNCİ CEZA DAİRESİ
Esas : 2019/2986
Karar : 2020/3767
Tarih : 02.07.2020
“hakkında kenevir bitkisi ekip yetiştirdiğine ilişkin ihbar bulunan ve ihbar üzerine sanığın evinde yapılan aramada sökülü vaziyette 32 kök ve ekili vaziyette 57 kök kenevir bitkisi ele geçirildiği olaya ilişkin olarak ziraat mühendisi tarafından düzenlenen rapor bulunduğu, sanığın eyleminin izinsiz hint keneviri ekme suçunu oluşturduğu…”
YARGITAY ONUNCU CEZA DAİRESİ
Esas : 2019/2526
Karar : 2019/7276
Tarih : 14.11.2019
“sanığın ikametinin bahçesine sanık tarafından ekilmiş halde bulunan 65 kök kenevir ile birlikte ektiği kenevirlerden elde ettiği bahçedeki kulübede 5 kavanoz içinde 360 gram ve gazete kağıdına sarılı vaziyette 140 gram olmak üzere toplam 500 gram esrarın ele geçirildiği olayda; suç vasfının belirlenmesi bakımından ele geçirilen esrarla, dikili kenevirlerin bir bütün halinde göz önünde bulundurulması gerektiği, dikili kenevirler olgunlaştıklarında elde edilecek esrarın, kişisel kullanımı için gerekli miktardan fazla olacağı, Dairemizin genel uygulamalarına göre, ticari amaçla ekildiklerine ilişkin başka delil yoksa 20 köke kadar dikili kenevirin kişisel kullanım kapsamında ekildiğinin kabul edilebileceği dikkate alındığında, sanığın kişisel kullanım ihtiyacının çok üzerinde kenevir ekmiş olması karşısında eyleminin 2313 sayılı Yasanın 23/5. maddesinin 1. cümlesi kapsamında kalan esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme suçunu oluşturduğunun kabulü ile bu çerçevede cezalandırılması gerektiğinin gözetilmemesi yasaya aykırıdır.”
YARGITAY YİRMİNCİ CEZA DAİRESİ
Esas : 2015/8889
Karar : 2016/1525
Tarih : 15.03.2016
“Sanığın evinde yapılan aramada dikili vaziyette 103 kök kenevir bitkisi ve net 114,8 gram esrar elde edilen kenevir bitkisi kırıntılarının ele geçirildiğinin anlaşıldığı; 2313 sayılı Kanun’un 23. maddesinin 5. fıkrasının son cümlesinde “ekim yapma ibaresinden, tohumun toprağa ekilmesinden ürünün hasadına kadarki süreç anlaşılır” şeklinde düzenleme bulunduğu, hasattan sonra ise kurutulmaya bırakılmış yada kurutulmuş kenevir bitkilerinin bulunduruluş amacına göre değerlendirilerek, kullanmak amacıyla uyuşturucu bulundurma ya da ticaret amacıyla bulundurmaya ilişkin ikinci suçun oluştuğunun kabulü gerekeceğinden ve iddianamede “kenevir ekme” suçu ile “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçlarından ayrı davalar açıldığının anlaşılması karşısında, her iki suçtan ayrı ayrı hüküm kurulması gerekirken eylemlerin tek suç oluşturduğundan bahisle, fikri içtima hükümleri uygulanarak kenevir ekme suçundan hüküm kurulması kanuna aykırıdır.”
YARGITAY ONUNCU CEZA DAİRESİ
Esas : 2018/2382
Karar : 2019/5803
Tarih : 24.09.2019
“sanığın evinin bahçesinde ekili 130 kök kenevir ile evinde kurutulmaya bırakılmış 431 gram esrar ele geçirilmesi karşısında, sanığın kişisel ihtiyacının çok üzerinde kenevir ekmiş olması nedeniyle, ele geçirilen esrarın hangi amaçla bulundurulduğunun ve sanığın kastının belirlenmesi bakımından, el konulan esrar ile dikili kenevirlerin sayısı ve olgunlaştığına bu kenevirlerden elde edilebilecek esrar miktarı birlikte değerlendirildiğinde, sanığın eyleminin ”uyuşturucu madde ticareti yapma” suçunu oluşturduğu halde, sanık hakkında ”kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçundan ceza tayin edilmesi yasaya aykırıdır.”
YARGITAY CEZA GENEL KURULU
Esas :2018/577
Karar :2021/313
“Bu kapsamda; failin kenevir ekimi sonucunda elde edeceği esrarı başkasına satma, devir veya tedarik etme hususunda herhangi bir davranış içine girip girmediği, bu hususuta ikrarı bulunup bulunmadığı, ekimi yapılan kök sayısı, kenevir ekimin yapıldığı yer, filizlenen bitkilerin boyutları ile mevcut hâlleri ve erişkinliğe ulaşmaları durumunda elde edilebilecek esrar miktarının uyuşturucu madde ticareti yapma suçuna elverişli olup olmadığı, ekili vaziyette ele geçen kenevir bitkilerinin yanında hasadı yapılmış bitkiler bulunup bulunmadığı ve bunlardan elde edilebilecek esrar miktarı, kenevir ekme suçunun yanı sıra uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan açılan bir dava bulunması hâlinde bu davada uyuşturucu madde ticareti yapma suçunun sabit olup olmadığı veya suçun vasfının değişerek kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçuna dönüşmesine ilişkin yapılan değerlendirmeler, failden alınan kan veya idrar örneklerinde uyuşturucu maddeye rastlanılıp rastlanılmadığı hususları ayrı ayrı veya birlikte değerlendirilmek suretiyle failin kenevir ekme suçunun hangi amaca yönelik olduğu belirlenmelidir.”