HIRSIZLIK SUÇU (TCK m. 141-147)
NEDİR? Hırsızlık suçu Türk Ceza Kanunu’nda detaylıca düzenlenmiştir. Hırsızlık suçu; Malik veya zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almaya denir. Hırsızlık suçu, mal varlığına karşı işlenen bir suç türüdür.
Hırsızlık suçunun temel hali (m.141) , nitelikli hali ( m.142) ve gece vakti işlenmesi (m.143) hallerinde şikayete tabi değildir. Re’sen soruşturma ve kovuşturma yapılır.
Ancak, suçun daha az cezayı gerektiren halleri (m.144) ve kullanma hırsızlığı (m.146) hallerinde şikayete tabidir. Eylemin soruşturulma ve kovuşturulması için şikayet edilmesi gerekir.
Madde-141
(1) Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
Nitelikli Hırsızlık
Madde-142
(1) Hırsızlık suçunun;
a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
c) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
d) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Suçun;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) (…)büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(4) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Suçun gece vakti işlenmesi
Madde-143
(1) Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Daha az cezayı gerektiren haller
Madde-144
(1) Hırsızlık suçunun;
a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Malın değerinin az olması
Madde-145
(1) Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Kullanma hırsızlığı
Madde-146
(1) Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.
Zorunluluk hâli
Madde-147
(1) Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
FAİL
Hırsızlık suçu özgü suçlar kapsamında sayılmadığı için , bu suçun faili herkes olabilmektedir.
MAĞDUR
Hırsızlık suçunun mağduru , malı fiilen elinde bulunduran ve rızası dışında bu malı elinden alınan kişidir. Yani, söz konusu suçun mağduru malın maliki olmak zorunda değildir. Hırsızlık suçunun mağduru malın zilyedi yani malı elinde tutan ancak malın maliki olmayan kişi de olabilmektedir.
KUSURLULUK
Hırsızlık suçunun işlenmesi için doğrudan bir kasıt olması gerekir, olası bir kasıtla hırsızlık suçunun işlenmesi mümkün değildir. Hırsızlık suçunun bilerek ve isteyerek gerçekleştirilmesi gerekir.
ŞİKAYET
Hırsızlık suçunun temel hali (m.141) , nitelikli hali ( m.142) ve gece vakti işlenmesi (m.143) hallerinde şikayete tabi değildir. Re’sen soruşturma ve kovuşturma yapılır.
Ancak, suçun daha az cezayı gerektiren halleri (m.144) ve kullanma hırsızlığı (m.146) hallerinde şikayete tabidir. Eylemin soruşturulması ve kovuşturulması için şikayet edilmesi gerekir. Şikayet süresi fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır.
ZAMANAŞIMI
Beş yıldan fazla yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren hırsızlık suçlarında dava zamanaşımı süresi 15 yıl iken 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren hırsızlık suçlarında dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
UZLAŞTIRMA
Hırsızlık suçu, uzlaşmaya tabi suçlar kapsamında sayılmıştır. Ancak, bu suçun gece vakti işlenmesi halinde uzlaştırma hükümleri uygulanmaz.
GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME
Hırsızlık suçunda yetkili ve görevli mahkeme, suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
EMSAL YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 13.Ceza Dairesi E.2014/9560 K.2014/27456
Sanığın müştekiye ait tarlasındaki anızları traktör ile kırarak kamyona yükleyip çalmaktan ibaret eyleminin TCK’nın 141/1.maddesine uyan açıktan hırsızlık suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yazılı şekilde TCK’nın 142/1-e maddesi ile uygulama yapılmak suretiyle sanık hakkında fazla ceza tayini, oy birliğiyle bozmayı gerektirmiştir.
Yargıtay 2.Ceza Dairesi E : 2017/3298 , K: 2018/3413
Tüm dosya kapsamına göre, katılanın evinin bodrumundan 4 adet otomobil lastiği çalındığı, tanık …;in soruşturma aşamasında sanıkların kendisine lastik satmak istediği, sanık …;in lastikleri bir yerden çaldıklarını söylediğini beyan etmesi, kovuşturma aşamasında da yanına gelen şahsın sanık … olmadığına dair çelişkili beyanı karşısında; sanıkların hırsızlık suçunu işlediklerine dair mahkumiyetlerine yeterli, kesin, inandırıcı ve hukuka uygun delil bulunmadığı gözetilmeden şüpheden sanık yararlanır ilkesi de gözetilerek sanıkların ayrı ayrı beraati yerine, yazılı şekilde mahkumiyetlerine karar verilmesi.
Yargıtay 17.Ceza Dairesi, E: 2015/26545, K: 2017/15894
Dosya kapsamına göre, hırsızlığın yapımı devam eden inşaat halindeki binanın içerisinden gerçekleştirilmiş olması sebebiyle mahallinde keşif yapılarak, bu mümkün değil ise mağdur …;a hırsızlık olayının gerçekleştiği inşaatın suç tarihindeki durumu sorularak, inşaatın kapı ve pencerelerinin bulunup bulunmadığı, bina vasfını kazanıp kazanmadığı hususlarının tespiti ile, sonucuna göre sanık hakkında 5237 Sayılı TCK;nın 141/1. maddesinin uygulanması gerekip gerekmediği tartışılmadan, bu tespit yapılamıyor ise de şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereği, eylemin açıktan gerçekleşen hırsızlık olarak kabulü gerektiği gözetilmeden; aynı Kanun;un 142/1-b maddesinden uygulama yapılması, BOZMAYI GEREKTİRMİŞTİR.
Av. Hasan Basri SARI
Hukuk & Danışmanlık Bürosu