SUÇ İŞLEMEK AMACIYLA ÖRGÜT KURMA, YÖNETME ve ÜYE OLMA (TCK m. 220- 221)
NEDİR ? Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma suçu, en az üç kişinin, suç işlemeye elverişli araç ve gereçlerle, hiyerarşik ( emir-talimat ilişkisi) bir düzen içerisinde suç işlemek amacı ile süreklilik arz edecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşur.
Madde-220
(1) Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla örgüt kuranlar veya yönetenler, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olması halinde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, örgütün varlığı için üye sayısının en az üç kişi olması gerekir.
(2) Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Örgütün silahlı olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılır.
(4) Örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı da cezaya hükmolunur.
(5) Örgüt yöneticileri, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır.
(6)Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılır. Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Bu fıkra
hükmü sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır.
(7) Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Örgüt üyeliğinden dolayı verilecek ceza, yapılan yardımın niteliğine göre üçte birine kadar indirilebilir.
(8) Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Madde-221 ( Etkin pişmanlık)
(1) Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce, örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu veya yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Örgüt üyesinin, örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeksizin, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını ilgili makamlara bildirmesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeden yakalanan örgüt üyesinin, pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgi vermesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(4) Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin, gönüllü olarak teslim olup, örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili bilgi vermesi halinde, hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Kişinin bu bilgileri yakalandıktan sonra vermesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır.
(5) Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler hakkında bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine hükmolunur. Denetimli serbestlik tedbirinin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.
(6) Kişi hakkında, bu maddedeki etkin pişmanlık hükümleri birden fazla uygulanmaz.
SUÇUN İŞLENİŞ ŞEKİLLERİ
a- Örgüt kurmak
b- Örgüt yönetmek
c- Örgüte üye olmak
d- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar
e- Örgüt adına suç işlemek
f- Örgüte yardım etmek
g- Örgüt propagandası yapmak
FAİL
Bu suçun faili herkes olabilir. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve örgüte üye olma suçu, çok failli bir suçtur. Failler, aynı amaç doğrultusunda birlikte hareket etmektedirler.
MAĞDUR
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve yönetme suçunun mağduru, toplumu oluşturan herkestir.
KUSURLULUK
Örgüt kurma ve yönetme suçu ancak kasten işlenebilir. Fail, suç işlemeye yönelik kurulan organizasyonun hiyerarşik yapısı içerisinde bulunduğunu, bilmeli ve istemelidir.
ŞİKAYET
Örgüt kurma, yöneticiliği, üyeliği suçunda şikâyet şartı bulunmamaktadır, soruşturmalar Cumhuriyet savcıları tarafından resen başlatılır.
ZAMANAŞIMI
Örgüt kurma ve yöneticiliği suçunda zamanaşımı süresi 15 yıl, söz konusu örgüte üyelik suçunda zamanaşımı süresi ise 8 yıl olarak belirlenmiştir.
TEŞEBBÜS
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve örgüte üye olma suçlarında, esasen hazırlık hareketleri cezalandırılmaktadır. Bu nedenledir ki suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve örgüte üye olma suçuna teşebbüs mümkün değildir.
SUÇUN NİTELİKLİ HALİ
TCK m.220/3’e göre, örgütün silahlı olması halinde örgüt kurma, yönetme ya da üye olma suçlarına verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılacaktır. Örgütün silahlı olması, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli bir unsurdur.
SUÇUN UNSURLARI
1-) Üye Sayısı: En az üç veya daha fazla kişi olması gerekmektedir.
2-) Hiyerarşik İlişki: Üyeler arasında gevşek de olsa hiyerarşik bir bağ bulunmalıdır.
3-) Suç İşleme Amacı: Suç işlemek amacı etrafında fiili bir birleşme yeterlidir.
4-) Örgütsel Faaliyetin Sürekliliği: Örgüt faaliyetleri devamlılık arz etmelidir.
5-) Elverişlilik: Amaçlanan suçları işlemeye elverişli, üye, araç ve gerece sahip olunmalıdır.
EMSAL YARGITAY KARARLARI
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2011/10-212 E., 2012/42 K
“…Sanıkların suç işleme amacıyla kurulmuş örgüt faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti suçu yönünden elverişli sayısal çoğunluk, araç ve gerece sahip bulunduğu saptanmış ise de; her olayda yakalanan sanıkların farklı olması, B.T. dışındaki sanıkların yakalandıkları olay dışındaki diğer olaylarla bağlantılarının belirlenememesi, bir kısım sanıklar arasında hiyerarşik bir bağ olduğu ve suç işleme iradelerinin devamlılık arz ettiği hususlarının kuşkulu kalması karşısında; şüphenin sanık
lehine yorumlanmasını gerektiren evrensel hukuk ilkesi de göz önünde bulundurulduğunda, sanıkların üzerlerine atılı suç işlemek için örgüt kurma, yönetme, örgüte üye olma ve yardım etme suçlarından cezalandırılmalarını gerektirir her türlü kuşkudan uzak, kesin ve yeterli delil bulunmadığının ve yüklenen suçların sabit olmadığının kabulünde zorunluluk bulunmaktadır.”
Yargıtay 5. CD., 05.03.2007, 12179/1710
“Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla kurulan ve yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli niteliği itibarıyla devamlılık gösteren ve bünyesinde hiyerarşik bir ilişki bulunan ve irtikap suçundan haklarında mahkumiyet hükmü kurulan sanıkların görevli oldukları yerde sistemli bir şekilde menfaat temin edip belirli kişilerde toplanmasını ve tespit edilebilen kişilere dağıtılmasını sağlayıp bu sistemi sürekli hale getirerek örgüt oluşturdukları ve sanıklar ..’ın da bu örgüte üye oldukları kabul edildiği nazara alınıp bu suretle de anılan sanıkların irtikap fiilini
gerçekleştiren diğer sanıkların bu suçunun müşterek failleri oldukları gözetilmeden yazılı şekilde uygulama yapılarak görevi kötüye kullanmaktan hüküm kurulması”.
Yargıtay 8. CD., 9.11.2010, 2008/15381, 2010/12917
“5237 sayılı TCK.nun 220. maddesinde tanımlanan “örgütün” varlığının kabul edilebilmesi için
hiyerarşik ilişki içinde olan en az üç kişiden teşekkül etmesi, örgütün yapısının sahip bulunduğu
üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaçlanan suçları işlemeye elverişli olması, suç işlemek
amacı etrafında fiili bir birleşme ile işbirliği, eylemli paylaşım anlayışı ve disiplinli biçimde hareket
edip amaçlar doğrultusunda faaliyette bulunulup, niteliği itibariyle “devamlılık” göstermesi gerekir. Somut olayda ise Haber-İş sendikası D. şubesi başkan ve üyesi olan sanıkların grev döneminde
Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin uygun şartlarda toplu sözleşme yapmasını sağlamak amacıyla
birbirine yakın değişik zamanlarda şirketin altyapısını oluşturan saha dolapları ve menhol çukurlarında bulunan fiberoptik kablolarına zarar vermek şeklinde gerçekleşen eylemlerinde “hiyerarşik
ilişki ve suç işleme iradesinde devamlılık” saptanamamış olması karşısında yüklenen suçun unsurları itibariyle oluşmadığı nazara alınarak beraatlerine karar verilmesi gerekirken, suça iştirak ilişkisine yanlış anlam katılarak yazılı şekilde sanıkların “suç işlemek için örgüt kurma ve suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olma” suçlarından mahkumiyetlerine hükmolunması”
Yargıtay 8. CD., 22.6.2009, 2008/11964, 2009/9543
“Oluşa, müştekiler .. ile tanıklar ..’in anlatımları, sanıklar ..’nun oluşa uygun savunmaları ile tüm
dosya içeriğine göre; sanıklar .. ile örgüte üye olma suçundan mahkum olup temyize gelmeyen
diğer sanıklar ..’ın, sanık .. liderliğinde bir araya gelerek Kahramanmaraş ve ilçelerinde yapılacak
olan kamu kurumu ihalelerinden haksız çıkar sağlamak için, tehdit, baskı, cebir ve şiddet uygulamak suretiyle kendilerine rakip olarak ihaleye girecek olanları yıldırmaya ve sindirmeye çalışmak
amacıyla işbirliği ve eylemli paylaşım anlayışı içinde disiplinli biçimde silahlı olarak örgütlendikleri ve amaçları doğrultusunda faaliyette bulundukları; bu kapsamda, müşteki ..’ın yapılacak olan
ihaleye girmemesi konusunda tehdit edildiği, tehdidin etkili olmaması üzerine, müşteki ..’ın sanık
.. tarafından ilk önce yaralanmayacak şekilde kurşunlandığı, bunun da sonuç vermemesi üzerine
müştekinin adı geçen sanık tarafından ayaklarından kurşunlanmak suretiyle yaralandığı, başka bir
ihalede de, müşteki ..ve ortağı ..’nun ihaleye girmemeleri konusunda tehdit edildikleri ve müşteki
..’nin sanık .. tarafından ayaklarından kurşunlanmak suretiyle yaralandığı, örgütün yapısı, sahip
bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olduğu anlaşılmakla”
Yargıtay 8. CD., 5.4.2010, 2009/17318, 2010/5231
“Sahte kimlik ile oto kiralama adı altında açtıkları işyeri aracılığı ile araçlarını kiraladıkları müştekilere ait sahte nüfus cüzdanları çıkartıp bu araçların noterden satışlarını yaparak, dolandırıcılık ve sahtecilik
suçlarını işleyip haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla sanık İsmail Lafçı liderliğinde bir araya gelen ve yakalanmaları ile eylemleri son bulan sanıkların, araçların müştekilerden kiralanması, sahte nüfus cüzdanlarının çıkartılması ve araçların noterden satımı noktasında tam bir işbirliği, eylemli paylaşım anlayışı içinde hareket edip, amaçları doğrultusunda süreklilik gösterir biçimde faaliyette bulundukları, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olduğu anlaşılmakla”
Yargıtay 9.CD., 27.12.2006, 5698/7728
237 sayılı TCK.nun etkin pişmanlığa ilişkin 221 .maddesinde silahlı örgüt tarafından amaç suçun işlenmemiş ya da amaç suçun işlenmesine kalkışılmamış olması gerektiğine ilişkin bir koşul
bulunmadığı gözetilerek, örgütten kaçarak kendiliğinden teslim olan ve pişman olduğunu beyan
eden sanığın örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak edip etmediği İçişleri Bakanlığı ve ilgili kurumlardan araştırılarak samimi bir şekilde etkin pişmanlık gösterip göstermediği de tartışılıp değerlendirildikten sonra sonucuna göre hukuki durumunun takdir ve tayini gerekirken yasa maddesi hükmüne uygun düşmeyen gerekçe ile yazılı şekilde hüküm tesisi”
Av. Hasan Basri SARI
Hukuk & Danışmanlık Bürosu