KAMBİYO SENEDİ NEDİR?
Kambiyo senetleri, ticaret hukukunda, kıymetli evrakın bir alt türü olarak düzenlenmiştir. Kambiyo senetleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 670 ile 823.maddeleri arasında düzenlenmiştir. Üç çeşit kambiyo senedi vardır. Bunlar; poliçe, bono ve çekten ibarettir. Bunlar dışında bir kıymetli evrağın kambiyo senedi vasfı taşıması mümkün değildir. Kanunda kambiyo senetlerinin tanımı yapılmamakla birlikte, bu tür senetlerde bulunması zorunlu şekil şartları ve ortak özellikleri belirlenmiştir.
Kambiyo senetleri, bir borcun ifası (ödeme), borçluya vade tanınması (kredi) ya da bir borcun ifasının teminatı amacıyla düzenlenebilir.
Bir kambiyo senedinin düzenlenmesi için taraflar arasında başka bir hukukî ilişkinin (temel ilişki) bulunması gerekir. Örneğin bir motorlu taşıt alım-satım işinde, satıcının kabul etmesi şartıyla, alıcı
borcunu nakit para ile değil bono düzenleyip vererek ödeyebilir. Yine bir işyeri kirasında, işyeri sahibi kira bedellerinin teminatı olarak kendisine bono verilmesini isteyebilir.
Bonoyu (emre yazılı senet) alan kişi (lehtar) iki şekilde davranabilir:
a. Senedi vadenin gelmesine kadar elinde tutup, vadede, ödeme için düzenleyene (borçluya) başvurabilir. b. Ya da kendisi de bir borcunu ödemek ya da bir borcu için teminat olması amacıyla senedi diğer bir kişiye devredebilir.
KAMBİYO SENETLERİNDE ÖNEM ARZ EDEN HUSUSLAR?
1-İMZA
Kambiyo senetlerine atılacak imzalar, mutlaka ama mutlaka el yazısı ile atılmalıdır. Kambiyo senetlerine mekanik vasıtalar (damga, mühür vs) ile veya elektronik imza ile imza atılması mümkün değildir. İmza yerine geçmesi suretiyle parmak basılması da mümkün değildir. Özetle ; Poliçe, bono, çek, güvenli elektronik imza ile düzenlenemez. Bu senetlere ilişkin kabul, aval ve ciro gibi senet üzerinde gerçekleştirilen işlemler güvenli elektronik imza ile yapılamaz.
2- EHLİYET
Kambiyo senedi imzalayabilmek için özel bir ehliyet şartı öngörülmemiştir. Kimlerin kambiyo senedi düzenleyebileceği TK m. 670’te hükme bağlanmıştır: Sözleşme ile borçlanmaya ehil olan kişi, kambiyo senetleri ile borçlanmaya da ehildir. Buna göre fiil ehliyetine sahip olan bir kişi bono düzenleyebilir, bonoyu ciro edip devredebilir, aval verebilir.
3- MÜCERRETLİK
Kambiyo senetlerinde soyutluk (mücerretlik) ilkesi geçerlidir. Kambiyo senedini (bonoyu) alan kişi, düzenleyenden bir alacağı olduğunu ispat etmek zorunda değildir. Yine soyutluk kuralı gereğince, senedi düzenleyenin lehtara karşı sahip olduğu şahsî (kişisel) def’iler, senedi devralan üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
KAMBİYO SENEDİ TÜRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI?
KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ?
Kambiyo senetleri kanunumuzda bono, poliçe ve çek olarak sayılmakta olup ortak özellikleri şu şekildedir:
*Bir Miktar Paranın Ödenmesi Borcunu İçerirler
*Kambiyo Senetleri İbraz Senetleridir
*Tedavül Kabiliyetleri Bulunur
*İlletten mücerrettirler (Soyutluk İlkesi)
*Sıkı Şekil Şartlarına Tabidirler
*Kanunen Emre Yazılı Senetlerdir
*İmzaların Bağımsızlığı İlkesi Geçerlidir
*Kamu Güvenine Mazhardırlar
*Uluslararası Nitelikte Senetlerdir
*Takibi Özel Hükümlere Tabidir
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİK / TAHRİFAT YAPILMASI ?
Kambiyo senedinde; eklemeler yapılması, meblağın değiştirilmesi, senedin belirli kısımlarının çizilmesi veya koparılması, senedin okunamaz hale getirilmesi vb hususlara uygulamada sıklıkla karşılaşılmaktadır. Kambiyo senedinin lehtara verilmesinden, sonra senet metninde yapılan değişiklikler tahrifat olarak adlandırılmaktadır. Kambiyo senedinin lehtara verildiği anda gerekli unsurları içermemesi halinde ise senet geçersiz kabul edilecektir. Senedin tesliminden sonra, yırtılması, silinmesi, çizilip karalanması vs. Hallerinde senet geçersiz olacaktır.
TTK m.748 de düzenlendiği üzere “Bir poliçe metni değiştirildiği takdirde, değiştirmeden sonra poliçe üzerine imza koymuş olan kişiler, değişmiş metne ve ondan önce imzasını koyanlar ise eski metne göre sorumlu olurlar.”
KAMBİYO SENETLERİNDE ZAMANAŞIMI?
Kıymetli evraktan doğan hakların kullanılabilmesi için, öncelikle geçerli bir kıymetli evrakın mevcut olması gerekmektedir. yasal unsurları tam olan bir kıymetli evrakın mevcut olması gerekmektedir. Gerekli yasal unsurların varlığı halinde kıymetli evraktan doğan istemler, 3 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Ancak, söz konusu kıymetli evrak; yasal unsurları taşımaması halinde adi senet mahiyetinde kabul edilecektir. Bu nedenle Borçlar kanunumuz gereğince 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olacaktır.
KAMBİYO SENETLERİNE İLİŞKİN DAHA DETAYLI BİLGİ VE DANIŞMANLIK ALMAK İÇİN, HBS HUKUK & DANIŞMANLIK BÜROSU EKİBİMİZ İLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ..